Ghế làm việc sai chuẩn – mối nguy cho thần kinh tọa
Ghế làm việc sai chuẩn – Mối nguy cho thần kinh tọa
Trong thời đại hiện đại, khi công việc văn phòng ngày càng phổ biến, việc ngồi làm việc nhiều giờ liên tục đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của hàng triệu người. Tuy nhiên, song hành cùng lối sống ít vận động và thói quen ngồi lâu là những rủi ro về sức khỏe, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến hệ cơ xương khớp và dây thần kinh. Một trong những hệ lụy nghiêm trọng nhưng thường bị xem nhẹ là các tổn thương đến dây thần kinh tọa – một trong những dây thần kinh lớn và quan trọng nhất của cơ thể. Và nguyên nhân tưởng chừng như vô hại lại chính là việc sử dụng ghế làm việc sai chuẩn.
Bài viết dưới đây sẽ đi sâu phân tích mối liên hệ giữa thiết kế ghế không phù hợp và nguy cơ gây tổn thương đến thần kinh tọa, đồng thời cung cấp giải pháp cụ thể giúp người sử dụng phòng tránh hiệu quả những hệ lụy về sau.
1. Thần kinh tọa là gì?
Thần kinh tọa (hay còn gọi là dây thần kinh hông to) là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể con người. Nó bắt nguồn từ phần dưới của cột sống thắt lưng, đi qua mông, xuống mặt sau của đùi, rồi phân nhánh xuống bắp chân, bàn chân và ngón chân. Dây thần kinh này đảm nhiệm vai trò truyền tín hiệu vận động và cảm giác từ não bộ đến các cơ quan ở phần dưới cơ thể, đồng thời điều khiển chức năng vận động của chân.
Bất kỳ sự chèn ép, tổn thương hay viêm nhiễm nào đến dây thần kinh tọa đều có thể gây ra hội chứng được gọi là đau thần kinh tọa, với các triệu chứng như:
Đau lan từ thắt lưng xuống mông, mặt sau đùi, bắp chân.
Tê, ngứa ran hoặc cảm giác như kim châm ở chân.
Yếu cơ, khó đi lại, thậm chí mất phản xạ gân bánh chè.
Cơn đau tăng khi ngồi lâu, ho hoặc cử động đột ngột.
»»» Bạn đang đọc: Ghế làm việc sai chuẩn – mối nguy cho thần kinh tọa
2. Nguyên nhân dẫn đến tổn thương thần kinh tọa
Có nhiều nguyên nhân gây ra đau thần kinh tọa như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, viêm khớp, u chèn ép, chấn thương,… Tuy nhiên, trong nhiều năm gần đây, giới chuyên môn đã ghi nhận tỷ lệ ngày càng gia tăng của tình trạng đau thần kinh tọa liên quan đến tư thế ngồi sai và ghế làm việc không đạt chuẩn.
Việc ngồi sai tư thế trong thời gian dài gây áp lực lớn lên phần thắt lưng và vùng hông – nơi dây thần kinh tọa đi qua. Nếu ghế không hỗ trợ tốt cho cột sống, không có đệm lót đúng vị trí hoặc không đảm bảo độ nghiêng phù hợp, phần thân dưới sẽ chịu áp lực liên tục, dẫn đến chèn ép dây thần kinh và làm khởi phát hoặc trầm trọng thêm các triệu chứng của đau thần kinh tọa.
3. Ghế làm việc sai chuẩn ảnh hưởng đến thần kinh tọa như thế nào?
3.1 Không hỗ trợ vùng thắt lưng
Ghế không có tựa lưng cong hoặc đệm đỡ thắt lưng khiến người ngồi không được nâng đỡ cột sống đúng cách. Điều này buộc cơ thể phải giữ trạng thái cong vẹo trong thời gian dài, làm tăng áp lực lên đĩa đệm cột sống và đẩy chúng ra phía sau – nơi dây thần kinh tọa đi qua. Đây là cơ chế dẫn đến thoát vị đĩa đệm, nguyên nhân phổ biến nhất của đau thần kinh tọa.
3.2 Mặt ghế quá cứng hoặc quá mềm
Ghế cứng khiến xương chậu và mông chịu áp lực trực tiếp, dễ gây tê mỏi vùng mông, từ đó tác động đến dây thần kinh tọa. Ngược lại, ghế quá mềm lại khiến cơ thể bị “lún” xuống, làm lệch trọng tâm và tăng sức ép lên vùng xương cụt. Cả hai trường hợp đều có thể dẫn đến chèn ép rễ thần kinh ở vùng lưng dưới.
3.3 Chiều cao ghế không phù hợp
Khi ghế quá thấp hoặc quá cao, người ngồi sẽ bị kéo căng vùng thắt lưng hoặc phải gập lưng, đẩy hông ra phía sau để giữ thăng bằng. Điều này khiến vùng lưng dưới luôn ở trạng thái căng cơ, lâu dài sẽ ảnh hưởng đến dây thần kinh tọa.
Ngoài ra, nếu chân không chạm đất hoặc không được kê cao hợp lý, tuần hoàn ở chi dưới cũng bị cản trở, làm tăng áp lực nội tủy và nguy cơ phù nề thần kinh.
3.4 Thiếu tựa tay và bệ đỡ chân
Khi ghế không có chỗ gác tay, người dùng sẽ phải sử dụng nhóm cơ ở vai – lưng – hông để nâng đỡ toàn bộ5. ghế văn phòng hiệu cảnh báo bạn đang sử dụng ghế không chuẩnc không có bệ đỡ chân khiến trọng lượng dồn hoàn toàn lên hông và xương chậu, chèn ép dây thần kinh tọa liên tục.
3.5 Không cho phép điều chỉnh tư thế linh hoạt
Ghế cố định, không thể thay đổi độ nghiêng, chiều cao hay vị trí tựa lưng khiến người dùng không thể chủ động điều chỉnh theo vóc dáng và công việc. Ngồi quá lâu ở một tư thế sẽ làm giảm tính linh hoạt của hệ cơ xương, giảm lưu thông máu đến vùng thần kinh tọa và dẫn đến viêm hoặc thoái hóa.
»»» Xem thêm bài viết: Đệm ngồi cong giúp định vị xương chậu đúng cách
4. Ai dễ bị ảnh hưởng nhất?
Nhân viên văn phòng: Ngồi từ 8–10 giờ mỗi ngày, ít vận động, dễ mắc sai tư thế.
Người làm việc tại nhà: Không đầu tư vào ghế chuẩn, thường dùng ghế ngẫu nhiên (ghế ăn, ghế gỗ,…).
Tài xế, shipper, giáo viên: Thường ngồi trong thời gian dài và ghế ngồi không đạt chuẩn hỗ trợ.
Người có tiền sử cột sống yếu: Thoái hóa cột sống, gù vẹo, tiền sử thoát vị đĩa đệm.
Phụ nữ mang thai và người cao tuổi: Hệ cơ xương yếu, dây thần kinh nhạy cảm.
5. Dấu hiệu cảnh báo bạn đang sử dụng ghế không chuẩn
Đau lưng dưới mỗi khi đứng dậy sau khi ngồi lâu.
Cảm giác tê bì, ngứa ran hoặc châm chích vùng mông, đùi, bàn chân.
Đau lan dọc từ mông xuống chân khi cúi hoặc nhấc vật nặng.
Phải thay đổi tư thế liên tục do ghế không thoải mái.
Mỏi vùng thắt lưng, nhức mỏi vùng hông và bắp chân sau vài giờ ngồi.
Có tư thế ngồi gập người, lưng khòm, lệch vai, cổ cúi lâu.
6. Cách phòng tránh đau thần kinh tọa do ghế sai chuẩn
6.1 Lựa chọn ghế đạt chuẩn công thái học (ergonomic)
Một chiếc ghế đạt chuẩn cần đáp ứng các tiêu chí sau:
Tựa lưng cong theo hình chữ S: Hỗ trợ đường cong sinh lý của cột sống.
Đệm lưng thắt lưng (lumbar support): Có thể điều chỉnh để nâng đỡ phần lưng dưới.
Chiều cao ghế điều chỉnh được: Đảm bảo đùi song song với mặt sàn, bàn chân đặt hoàn toàn trên đất.
Đệm ngồi đủ rộng, không quá cứng hoặc mềm: Trọng lực phân bổ đều, không dồn lên hông.
Tay vịn hỗ trợ: Giảm tải cho cơ lưng và vai.
Tính linh hoạt cao: Ghế có thể nghiêng, xoay, thay đổi tư thế giúp giảm áp lực lên cột sống.
6.2 Duy trì tư thế ngồi đúng
Ngồi thẳng lưng, tựa hoàn toàn vào lưng ghế.
Đầu thẳng, mắt ngang tầm với màn hình máy tính.
Cánh tay tạo thành góc 90 độ khi gõ bàn phím.
Không bắt chéo chân hoặc ngồi nghiêng người quá lâu.
Cứ mỗi 45–60 phút, đứng dậy và đi lại nhẹ nhàng.
6.3 Tăng cường vận động và kéo giãn cơ
Các bài tập giãn cơ vùng hông, thắt lưng và đùi sau sẽ giúp giảm áp lực lên dây thần kinh tọa. Yoga, bơi lội, đi bộ nhanh cũng là lựa chọn lý tưởng để tăng lưu thông máu và cải thiện chức năng hệ thần kinh.
7. Kết luận
Ghế làm việc sai chuẩn không chỉ gây khó chịu, mỏi lưng mà còn là nguyên nhân tiềm ẩn của những tổn thương nghiêm trọng, đặc biệt là với dây thần kinh tọa – một trong những dây thần kinh quan trọng nhất của cơ thể. Khi tổn thương, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động, cảm giác và chất lượng sống của người bệnh trong thời gian dài.
Việc đầu tư vào một chiếc ghế phù hợp với tiêu chuẩn công thái học không phải là một sự xa xỉ, mà là một bước đi cần thiết để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Bên cạnh đó, thay đổi tư thế ngồi, tăng cường vận động, và nâng cao nhận thức về tư thế làm việc cũng là những giải pháp hiệu quả, bền vững.
Thần kinh tọa là một bộ phận âm thầm nhưng thiết yếu trong hệ thống vận động. Hãy bắt đầu từ những điều tưởng chừng nhỏ nhất – như một chiếc ghế tốt – để tránh những hậu quả lớn về sau.
