Ảnh hưởng của việc không thay đổi tư thế khi ngồi ghế
Ảnh hưởng của việc không thay đổi tư thế khi ngồi ghế
Trong cuộc sống hiện đại, nhiều người dành phần lớn thời gian trong ngày để ngồi – đặc biệt là nhân viên văn phòng, học sinh, sinh viên, tài xế hay những người làm việc trong môi trường ít vận động. Việc ngồi lâu không thay đổi tư thế tưởng chừng như là hành vi vô hại, nhưng trên thực tế lại gây ra rất nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và hiệu suất làm việc. Đặc biệt, khi ngồi trên ghế một cách cố định trong thời gian dài mà không có sự thay đổi tư thế hợp lý, cơ thể con người sẽ rơi vào trạng thái mất cân bằng vận động và sinh học, kéo theo nhiều hệ lụy lâu dài.
Bài viết này sẽ phân tích toàn diện những ảnh hưởng của việc không thay đổi tư thế khi ngồi ghế, bao gồm các khía cạnh về xương khớp, tuần hoàn máu, hô hấp, thần kinh, tiêu hóa và tinh thần – đồng thời đề xuất các giải pháp khoa học nhằm phòng tránh tình trạng này.
1. Tư thế ngồi cố định – “kẻ thù âm thầm” của hệ cơ – xương – khớp
1.1. Cột sống bị nén và lệch đường cong sinh lý
Cột sống con người được thiết kế với các đoạn cong tự nhiên (cổ, lưng, thắt lưng) để chịu lực tốt nhất khi hoạt động linh hoạt. Tuy nhiên, khi ngồi lâu trong một tư thế cố định, đặc biệt là tư thế sai như cúi gập, lưng gù, cổ rụt:
Các đốt sống bị nén dọc trục, làm giảm chiều cao đĩa đệm.
Gây áp lực lên dây chằng, khớp liên đốt, cơ lưng.
Lâu dài có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm, vẹo cột sống, viêm khớp cột sống.
1.2. Căng cơ vùng cổ, vai, gáy
Không thay đổi tư thế đồng nghĩa với việc cùng một nhóm cơ phải duy trì sự co liên tục, gây ra hiện tượng:
Cơ bị căng cứng, đau nhức.
Giảm tuần hoàn máu nuôi cơ, dẫn đến mỏi và viêm.
Đặc biệt vùng cơ thang, cơ ức đòn chũm, cơ lưng trên rất dễ bị tổn thương nếu bạn giữ cổ và vai cố định quá lâu.
1.3. Hạn chế chuyển động khớp và nguy cơ viêm khớp
Khớp gối, khớp háng và khớp cổ tay cũng chịu ảnh hưởng nếu bạn duy trì tư thế ngồi không đổi:
Bao hoạt dịch khớp không được bơm – hút tuần hoàn dịch khớp hiệu quả.
Sụn khớp bị mài mòn cục bộ do áp lực tĩnh liên tục.
Gây nguy cơ thoái hóa sớm, viêm đau khớp, giảm biên độ vận động.
»»» Bạn đang đọc: Ảnh hưởng của việc không thay đổi tư thế khi ngồi ghế
2. Tắc nghẽn tuần hoàn máu – một hệ lụy nghiêm trọng
Một trong những tác động nguy hiểm nhất của việc ngồi lâu không thay đổi tư thế là sự trì trệ của hệ tuần hoàn, đặc biệt ở vùng chi dưới.
2.1. Suy giảm lưu thông máu về tim
Tư thế ngồi lâu khiến:
Các tĩnh mạch ở chân bị chèn ép, đặc biệt là dưới đầu gối và mặt sau đùi.
Giảm lực bơm máu từ chân về tim, dẫn đến ứ trệ máu, phù nề.
2.2. Hình thành cục máu đông (huyết khối tĩnh mạch sâu)
Trong các trường hợp nặng:
Huyết khối có thể di chuyển lên phổi và gây thuyên tắc phổi, đe dọa tính mạng.
Đặc biệt nguy hiểm với người có tiền sử tim mạch, tiểu đường, béo phì.
2.3. Tay chân tê mỏi, lạnh buốt
Khi tuần hoàn máu kém do ngồi cố định:
Các dây thần kinh ngoại vi không được cung cấp đủ máu → tê buốt, châm chích.
Người dùng cảm thấy tay chân lạnh hoặc “ngứa ran” như kiến bò – một dấu hiệu cảnh báo sớm.
3. Ảnh hưởng đến hệ thần kinh – đau và rối loạn cảm giác
Tư thế ngồi bất động gây áp lực liên tục lên các rễ thần kinh và dây thần kinh lớn, điển hình là:
Thần kinh tọa: bị chèn ép bởi cơ mông hoặc đốt sống thắt lưng, gây đau lan xuống chân.
Thần kinh trụ và thần kinh giữa: dễ bị đè bởi cạnh ghế hoặc cổ tay không đổi tư thế → gây tê tay.
Lâu dài gây giảm phản xạ, yếu cơ, rối loạn vận động tinh vi.
»»» Xem thêm bài viết: Thiết kế ghế giúp giảm sưng phù chân khi ngồi lâu
4. Hô hấp và trao đổi oxy bị hạn chế
Ngồi lâu, đặc biệt là với tư thế gù lưng hoặc gập bụng, sẽ ảnh hưởng đến khả năng hô hấp như sau:
Giảm dung tích phổi do cơ hoành không hoạt động hiệu quả.
Giảm trao đổi oxy → mệt mỏi, buồn ngủ, giảm tập trung.
Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp do khí lưu kém trong phổi, đặc biệt ở người cao tuổi.
5. Tiêu hóa trì trệ và rối loạn chuyển hóa
Ngồi không đổi tư thế trong thời gian dài làm:
Ép dạ dày và ruột non, giảm nhu động ruột.
Dễ gây đầy hơi, táo bón, chậm tiêu hóa.
Về lâu dài, góp phần tăng đề kháng insulin, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ – các yếu tố nguy cơ của hội chứng chuyển hóa.
6. Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và hiệu suất công việc
Không chỉ thể chất, ngồi một tư thế quá lâu cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần:
Giảm mức độ tỉnh táo, tăng cảm giác buồn ngủ do tuần hoàn não kém.
Căng thẳng, bực bội, giảm khả năng sáng tạo.
Tăng nguy cơ trầm cảm nhẹ và rối loạn lo âu, đặc biệt ở môi trường làm việc căng thẳng.
7. Những nhóm đối tượng bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất
Nhân viên văn phòng làm việc trên máy tính hơn 6 tiếng/ngày.
Học sinh – sinh viên học trực tuyến hoặc ôn thi kéo dài.
Tài xế, nhân viên tổng đài, kỹ thuật viên phòng lab.
Người làm việc tại nhà với không gian không công thái học.
8. Giải pháp phòng tránh – thay đổi từ nhận thức đến hành động
8.1. Thường xuyên thay đổi tư thế mỗi 30–45 phút
Đứng dậy đi lại nhẹ nhàng trong 2–5 phút.
Xoay cổ, lưng, duỗi chân, co tay để kích thích tuần hoàn.
Có thể sử dụng đồng hồ hoặc app nhắc nhở nghỉ ngơi.
8.2. Sử dụng ghế công thái học
Có thể điều chỉnh độ cao, độ nghiêng, tay vịn và tựa lưng.
Hỗ trợ nâng đỡ vùng thắt lưng, cổ, vai để người ngồi ít bị lệch tư thế hơn.
8.3. Tăng cường vận động ngoài giờ làm việc
20–30 phút đi bộ, đạp xe, yoga mỗi ngày giúp phục hồi hệ cơ xương.
Tập trung vào nhóm cơ cổ, lưng, mông – những khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất khi ngồi lâu.
8.4. Sắp xếp không gian làm việc hợp lý
Màn hình ngang tầm mắt, bàn và ghế đồng bộ.
Có đệm kê chân nếu bàn cao.
Bàn phím và chuột trong tầm với tự nhiên – không để tay phải gập hoặc vươn quá xa.
9. Kết luận
Việc không thay đổi tư thế khi ngồi ghế là một trong những thói quen nguy hiểm nhất trong lối sống tĩnh tại hiện đại. Dù là do tính chất công việc hay thiếu nhận thức, thói quen này đang âm thầm gây tổn hại cho hệ cơ xương khớp, tuần hoàn máu, hô hấp, tiêu hóa và tinh thần.
Nhận diện vấn đề là bước đầu tiên, nhưng hành động mới là chìa khóa thực sự. Hãy học cách lắng nghe cơ thể bạn – khi lưng bắt đầu mỏi, vai căng cứng hay tay tê tê, đó là lời nhắc bạn cần thay đổi tư thế ngay lập tức.
Ngồi không sai, nhưng ngồi mãi không đổi tư thế mới là sai lầm.
